Składniki płac ujmowane w wynagrodzeniu minimalnym

Na płacę pracownika składa się wynagrodzenie zasadnicze oraz ryczałty za pracę w porze nocnej, za godziny nadliczbowe oraz za dyżury. Czy wymienione ryczałty wchodzą w skład wynagrodzenia minimalnego?

Przy ustalaniu czy wynagrodzenie jest równe co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, sumuje się wszystkie składniki, które pracownik otrzymuje w danym miesiącu, a które zostały zaliczone do wynagrodzeń osobowych przez Główny Urząd Statystyczny, z wyłączeniami wskazanymi w ustawie.

Minimalne wynagrodzenie za pracę to nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, jakie otrzymuje pracownik. Przesądza o tym art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. nr 200, poz. 1679 z późn. zm.). Przepis ten przewiduje, że przy obliczaniu wysokości przysługującego pracownikowi wynagrodzenia bierze się pod uwagę te składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które zostały zaliczone do wynagrodzeń osobowych przez Główny Urząd Statystyczny. Ich lista znajduje się w załączniku do objaśnień do formularzy Z-06 i Z-03, dostępnym na stronie internetowej GUS (www.stat.gov.pl, zakładka formularze). Wyłączeniu ma mocy ustawy podlegają:

nagrody jubileuszowe,
odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

Należy wyjaśnić, że ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych nie jest składnikiem o odmiennym charakterze od wynagrodzenia za tę pracę, które ustawa wprost wymienia jako składnik wynagrodzenia nie zaliczany do wynagrodzenia minimalnego. Ryczałt za godziny nadliczbowe jest takim samym składnikiem, z tym że ustalenie jego wysokości nastąpiło według innej metody niż określona w art. 151¹ K.p.

Ważne: Dodatki za pracę w nocy należą do kategorii wynagrodzeń osobowych i podlegają uwzględnieniu w wynagrodzeniu minimalnym, chyba że dotyczą pracy nocnej w godzinach nadliczbowych.

Powyższą wykładnię w kwestii zaliczenia dodatków zaprezentował Główny Inspektor Pracy w piśmie z dnia 6 kwietnia 2009 r. (znak: GPP-471-4560-25/09/PE/RP) podkreślając, iż taki stan budzi wątpliwości i zastrzeżenia Państwowej Inspekcji Pracy, która postuluje o zmianę dotychczasowych regulacji w tej materii. Niemniej, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, do minimalnego wynagrodzenia można wliczać dodatek za pracę w nocy. Dotyczy to jednak tylko dodatku za pracę w porze nocnej w godzinach rozkładowych. Przyjmuje się, że nie wlicza się przy ustalaniu wynagrodzenia gwarantowanego dodatków nocnych za pracę nadliczbową, co wynika z faktu, iż gwarancja wynagrodzenia minimalnego dotyczy jedynie pracy w ramach określonego w umowie wymiaru. Konsekwentnie zatem nie należy ujmować w wynagrodzeniu minimalnym ryczałtu za dyżury pełnione poza godzinami rozkładowymi danego pracownika

Należy wspomnieć, że do wynagrodzeń nie zalicza się świadczeń z ZFŚS, należności za czas podróży służbowych, ekwiwalentów pieniężnych za wykorzystywanie narzędzi, lub sprzętu stanowiącego własność pracownika, ryczałtów samochodowych, wartości świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów bhp, czy odszkodowań wynikających z umów o zakazie konkurencji.

Jak wynika z art. 7 ustawy, na pracodawcy spoczywa obowiązek uzupełnienia wynagrodzenia pracownika do wysokości minimalnego wynagrodzenia poprzez jego wyrównanie, jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika jest niższe od minimalnego. Wyrównanie wypłaca się za okres każdego miesiąca łącznie z wypłatą wynagrodzenia.

Pracownikom wynagradzanym na podstawie godzinowych stawek wynagrodzenia wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Stanowi ono różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu przeliczoną na godzinę pracy. Pracownikom wynagradzanym na podstawie miesięcznych stawek wynagrodzeń, którym nie przysługuje wynagrodzenie za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Stanowi ono różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu przeliczoną na godzinę pracy.

Przykład

Pracownik jest zatrudniony na pełny etat i otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 1.400 zł, a ponadto comiesięczne ryczałty za pracę: w porze nocnej (w godzinach rozkładowych) w kwocie 100 zł i w godzinach nadliczbowych w kwocie 280 zł. Po kontroli przeprowadzonej przez PIP zobligowano pracodawcę do wypłacenia wyrównania ze względu na uwzględnienie w płacy minimalnej wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.

Przykładowo ustalono, że za kwiecień br. pracownikowi przysługuje wyrównanie za każdą godzinę pracy w wysokości łącznej 180 zł, zgodnie z wyliczeniem:

stawka wynagrodzenia minimalnego za 1 godzinę pracy: 1.680 zł : 168 godz. = 10 zł,
rzeczywista stawka wynagrodzenia za 1 godzinę pracy: (1.400 zł + 100 zł) : 168 godz. = 8,93 zł,
wyrównanie za każdą przepracowaną godzinę: 10 zł - 8,93 zł = 1,07 zł,
kwota wyrównania za kwiecień: 1,07 zł x 168 godz. = 179,76 zł, po zaokrągleniu do wymaganego minimum 180 zł.