Ustalenie wysokości potrącenia komorniczego z wynagrodzenia i zasiłku chorobowego

Jeżeli wynagrodzenie i inne wierzytelności pracownika zostały zajęte przez komornika i w danym miesiącu otrzymał on wynagrodzenie, w tym chorobowe, oraz zasiłek chorobowy, to kwotę potrącenia ustala się odrębnie:

• z wynagrodzenia (w tym chorobowego) na zasadach określonych w art. 87 i 87¹ K.p.,
• z zasiłku chorobowego według zasad określonych w art. 139 i nast. ustawy emerytalnej.

Ustalając możliwą do realizacji kwotę potrącenia komorniczego, pracodawca powinien mieć na uwadze zachowanie granicy potrącenia oraz ewentualnie kwoty wolnej od potrąceń. Parametry te są różne w zależności od tego z jakiego świadczenia jest dokonywane potrącenie (z wynagrodzenia czy zasiłku) oraz czy potrąceniu podlegają sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie/pokrycie świadczeń alimentacyjnych czy innych niż alimentacyjne.

Zgodnie z art. 87 § 1 K.p., z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniach składkowo-podatkowych oraz wpłat dokonywanych do PPK (jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania) - potrąceniu podlegają tylko następujące należności:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
• kary pieniężne przewidziane w art. 108 K.p.

Potrąceń tych dokonuje się w podanej wyżej kolejności. Przy czym mogą być one dokonywane w następujących granicach:

• do wysokości 3/5 wynagrodzenia, jeśli egzekucja dotyczy świadczeń alimentacyjnych,
• do wysokości 1/2 wynagrodzenia, w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych (art. 87 § 3 K.p.).

W przypadku zbiegu potrąceń alimentacyjnych i niealimentacyjnych pierwszeństwo mają potrącenia na zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych, przy czym nie mogą one łącznie z potrąceniami innymi niż alimentacyjne przekroczyć 3/5 wynagrodzenia (art. 87 § 4 K.p.).

Dokonując potrącenia z wynagrodzenia, należy mieć na uwadze kwotę wolną od potrąceń, która zgodnie z art. 87¹ § 1 K.p. nie występuje tylko przy potrąceniach alimentacyjnych. Natomiast przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniach składkowo-podatkowych oraz wpłat dokonywanych do PPK (jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania). Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy ulega ona zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Zwracamy uwagę! Kwota wolna powinna pozostawać w proporcji do wymiaru czasu pracy pracownika, natomiast nie mają na nią wpływu np. nieobecności pracownika spowodowane chorobą (bez względu na rodzaj należnego za ten czas świadczenia) czy też rozpoczęcie/zakończenie zatrudnienia w trakcie miesiąca (por. pismo GIP z 11 czerwca 2008 r., znak GPP-416-4560-327/08/PE i z 3 lipca 2008 r., znak GPP-306-4560-457/08/PE).

Z zasiłków egzekucji i potrąceniom podlegają m.in. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych:

• na zaspokojenie należności alimentacyjnych,
• na pokrycie należności innych niż alimentacyjne (art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Nie dokonuje się jednak potrąceń należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych (art. 66a ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Potrącenia następują z zachowaniem powyższej kolejności, granicy kwotowej oraz kwoty wolnej od potrąceń. Zgodnie z art. 140 ustawy emerytalnej, z przysługującego pracownikowi zasiłku, po odliczeniu zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego, sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na:

• zaspokojenie należności alimentacyjnych, potrąca się do wysokości 60% kwoty zasiłku przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy,
• pokrycie należności innych niż alimentacyjne, potrąca się do wysokości 25% ww. kwoty zasiłku.

W razie zbiegu potrąceń alimentacyjnych z innymi niż alimentacyjne, potrącenia nie mogą przekraczać łącznie 60% zasiłku przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy (art. 140 ust. 6 pkt 1 lit. a ustawy emerytalnej).

W przypadku potrąceń dokonywanych z zasiłków, kwota wolna od potrąceń, czyli kwota zasiłku (nieobjęta egzekucją), która powinna pozostać do wyłącznej dyspozycji pracownika, od 1 marca 2022 r. wynosi:

• 594,05 zł przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi,
• 980,19 zł przy potrącaniu sum egzekwowanych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.

W celu obliczenia kwoty wolnej od potrąceń, gdy zasiłek chorobowy przysługuje tylko za kilka dni, kwotę wolną dzieli się przez 30 i mnoży przez liczbę dni, za które przysługuje zasiłek. Przykładowo, gdy w danym miesiącu zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi za 10 dni niezdolności do pracy z powodu choroby, to kwota wolna przy potrąceniu alimentacyjnym wynosi 198 zł, tj. 594,05 zł : 30 = 19,80 zł, 19,80 zł x 10 dni = 198 zł.

Jeżeli po odliczeniu zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wysokość świadczenia jest niższa niż kwota wolna, potrąceń nie dokonuje się (art. 141 ust. 1b ustawy emerytalnej).

W tabeli podajemy granice potrąceń oraz kwoty wolne od potrąceń właściwe dla pracownika w wieku powyżej 26 lat, niebędącego uczestnikiem PPK, któremu przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów (250 zł) i złożył PIT-2 upoważniający pracodawcę do stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę w wysokości 300 zł:

1) Potrącenie należności alimentacyjnych przy następujących założeniach:

Pracownik w grudniu 2022 r. chorował przez cały miesiąc i otrzymał: wynagrodzenie chorobowe za 10 dni - 897,40 zł, zasiłek chorobowy za 21 dni - 1.884,54 zł. Wynagrodzenie i inne wierzytelności pracownika zostały zajęte przez komornika na poczet alimentów w wysokości 900 zł miesięcznie. Pracownik jest w wieku powyżej 26 lat, nie przystąpił do PPK, przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów (250 zł) i złożył PIT-2 upoważniający pracodawcę do stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę w wysokości 300 zł.

Ustalenie potrącenia z wynagrodzenia chorobowego:

• wynagrodzenie chorobowe po odliczeniach: 897,40 zł - [66,23 zł (składka na ubezpieczenie zdrowotne obniżona do wysokości zaliczki na podatek obliczonej według zasad na dzień 31 grudnia 2021 r.) + 0 zł (zaliczka na podatek dochodowy)] = 831,17 zł,
• granica potrącenia: 831,17 zł x 3/5 = 498,70 zł.

Pracodawca mógł potrącić z wynagrodzenia pracownika pełną dopuszczalną kwotę, tj. 498,70 zł, gdyż przy dokonywaniu potrącenia z wynagrodzenia chorobowego należności alimentacyjnych nie obowiązuje kwota wolna od potrąceń. Do "ściągnięcia" pozostaje jeszcze kwota 401,30 zł (900 zł - 498,70 zł).

Ustalenie potrącenia z zasiłku chorobowego:

• granica potrącenia: 1.884,54 zł x 60% = 1.130,72 zł,
• kwota wolna od potrąceń w przypadku zasiłku chorobowego przysługującego za 21 dni: 594,05 zł : 30 = 19,80 zł; 19,80 zł x 21 dni = 415,80 zł,
• 1.884,54 zł - 226 zł (zaliczka na podatek dochodowy bez kwoty zmniejszającej zaliczkę) - 401,30 zł (pozostała do potrącenia kwota alimentów) = 1.257,24 zł.

Pracodawca potrącił z zasiłku chorobowego pozostałą do potrącenia kwotę należności alimentacyjnych, tj. 401,30 zł, bowiem nie naruszyło to kwoty wolnej od potrąceń (1.257,24 zł > 415,80 zł).

2) Potrącenie należności niealimentacyjnych przy następujących założeniach:

Pracownik w grudniu 2022 r. otrzymał: wynagrodzenie zasadnicze wraz z premią uznaniową - 3.049,80 zł, zasiłek chorobowy za 7 dni niezdolności do pracy - 635,04 zł. Wynagrodzenie i inne wierzytelności pracownika zostały zajęte przez komornika na poczet niespłaconego kredytu bankowego w wysokości 5.000 zł. Pracownik jest w wieku powyżej 26 lat, nie przystąpił do PPK, przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów (250 zł) i złożył PIT-2 upoważniający pracodawcę do stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę w wysokości 300 zł.

Ustalenie potrącenia z wynagrodzenia za pracę:

• wynagrodzenie za pracę po odliczeniach: 3.049,80 zł - [418,13 zł (składki na ubezpieczenia społeczne) + 236,85 zł (składka na ubezpieczenie zdrowotne) + 0 zł (zaliczka na podatek dochodowy)] = 2.394,82 zł,
• granica potrącenia: 2.394,82 zł x 1/2 = 1.197,41 zł.

Pracodawca nie mógł potrącić z wynagrodzenia pracownika pełnej kwoty, lecz tylko taką część, która gwarantowała zachowanie kwoty wolnej, tj. 31,26 zł (2.394,82 zł - 2.363,56 zł).

Ustalenie potrącenia z zasiłku chorobowego:

• granica potrącenia: 635,04 zł x 25% = 158,76 zł,
• kwota wolna od potrąceń w przypadku zasiłku chorobowego przysługującego za 7 dni: 980,19 zł : 30 = 32,67 zł; 32,67 zł x 7 dni = 228,69 zł,
• 635,04 zł - 76 zł (zaliczka na podatek dochodowy bez kwoty zmniejszającej zaliczkę) - 158,76 zł (granica potrącenia) = 400,28 zł.

Pracodawca potrącił z zasiłku chorobowego pełną dopuszczalną kwotę, tj. 158,76 zł, bowiem nie naruszyło to kwoty wolnej od potrąceń (400,28 zł > 228,69 zł).

3) Potrącenie należności alimentacyjnych i niealimentacyjnych w zbiegu przy następujących założeniach:

Pracownik w grudniu 2022 r. otrzymał: wynagrodzenie zasadnicze wraz z premią uznaniową - 3.049,80 zł, zasiłek chorobowy za 7 dni niezdolności do pracy - 635,04 zł. Wynagrodzenie i inne wierzytelności pracownika zostały zajęte przez komornika na poczet alimentów w kwocie 500 zł miesięcznie oraz niespłaconego zakupu ratalnego w kwocie 2.000 zł. Pracownik jest w wieku powyżej 26 lat, nie przystąpił do PPK, przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów (250 zł) i złożył PIT-2 upoważniający pracodawcę do stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę w wysokości 300 zł.

Ustalenie potrącenia z wynagrodzenia za pracę:

• wynagrodzenie za pracę po odliczeniach: 3.049,80 zł - [418,13 zł (składki na ubezpieczenia społeczne) + 236,85 zł (składka na ubezpieczenie zdrowotne) + 0 zł (zaliczka na podatek dochodowy)] = 2.394,82 zł,
• granica potrącenia alimentacyjnego: 2.394,82 zł x 3/5 = 1.436,89 zł,
• granica potrącenia niealimentacyjnego: 2.394,82 zł x 1/2 = 1.197,41 zł,
• granica potrącenia w razie zbiegu: 2.394,82 zł x 3/5 = 1.436,89 zł.

Pracodawca potrącił na poczet alimentów pełną kwotę (500 zł), gdyż nie naruszała ona granicy potrącenia oraz nie występuje w tym przypadku kwota wolna. Pomimo że granica potrącenia w zbiegu to dopuszczała, potrącenie na poczet zakupów ratalnych nie było możliwe, gdyż nie pozwoliła na nie kwota wolna (2.394,82 zł - 500 zł = 1.894,82 zł; 1.894,82 zł < 2.363,56 zł). Do potrącenia z zasiłku pozostała więc kwota niespłaconego zakupu ratalnego (2.000 zł).

Ustalenie potrącenia z zasiłku chorobowego:

• granica potrącenia niealimentacyjnego: 635,04 zł x 25% = 158,76 zł,
• granica potrącenia w zbiegu: 635,04 zł x 60% = 381,02 zł,
• kwota wolna od potrąceń należności niealimentacyjnych w przypadku zasiłku chorobowego przysługującego za 7 dni: 980,19 zł : 30 = 32,67 zł; 32,67 zł x 7 dni = 228,69 zł,
• 635,04 zł - 76 zł (zaliczka na podatek dochodowy bez kwoty zmniejszającej zaliczkę) = 559,04 zł.

W związku z tym, że pracodawca na poczet alimentów potrącił pełną kwotę z wynagrodzenia, to z zasiłku może potrącić określoną kwotę na spłatę zakupu ratalnego. Kwota potrącenia wynosi 158,76 zł, co zagwarantuje zachowanie granicy potrącenia i granicy potrąceń w zbiegu (158,76 zł < 381,02 zł) oraz kwoty wolnej od potrąceń (559,04 zł - 158,76 zł = 400,28 zł; 400,28 zł > 228,69 zł).