Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 20 (1171) z dnia 10.07.2023

Rozliczenie składkowo-podatkowe wynagrodzenia pracownika młodocianego

Uczniowie szkół zawodowych są zatrudnieni w przedsiębiorstwie jako pracownicy młodociani. Są oni wynagradzani zgodnie z obowiązującymi przepisami (w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale). Czy od wynagrodzenia tego, po odliczeniu składek społecznych, należy naliczyć składkę zdrowotną? Czy uczniowie mogą korzystać z ulgi dla młodych?

Wysokość wynagrodzenia pracownika młodocianego

Pracownikowi młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa GUS.

Obecnie stosunek procentowy tego wynagrodzenia wynosi (§ 19 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania - Dz. U. z 2018 r. poz. 2010 ze zm.):

• w pierwszym roku nauki - nie mniej niż 5%,
• w drugim roku nauki - nie mniej niż 6%,
• w trzecim roku nauki - nie mniej niż 7%.

Młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania określonej pracy przysługuje nie mniej niż 4% ww. wynagrodzenia (§ 20 przywołanego rozporządzenia).

Zgodnie z projektem rozporządzenia zmieniającego ww. rozporządzenie z dnia 28 maja 1996 r. (zamieszczonym na internetowej stronie Rządowego Centrum Legislacji, nr z wykazu RD 694) planuje się podwyższenie stawek procentowych wynagrodzenia młodocianych odpowiednio do: 8% - w pierwszym roku nauki, 9% w drugim roku nauki, 10% w trzecim roku nauki oraz 7% - w okresie przyuczenia do wykonywania określonej pracy). Piszemy o tym w tym nr BI na str. 8-9.

Przeciętne wynagrodzenie w I kwartale 2023 r. wyniosło - 7.124,26 zł (Mon. Pol. z 2023 r. poz. 499), w związku z czym wysokość wynagrodzenia pracowników młodocianych w okresie od 1 czerwca 2023 r. do 31 sierpnia 2023 r. wynosi co najmniej:

• 356,21 zł w I roku nauki,
• 427,46 zł w II roku nauki,
• 498,70 zł w III roku nauki,
• 284,97 zł w trakcie przyuczania do wykonywania określonej pracy.

Wynagrodzenie pracownika młodocianego - zaliczka na podatek i składki ZUS

• Zaliczka na podatek

Wynagrodzenie pracownika młodocianego zatrudnionego na umowę o pracę w celu nauki zawodu/przyuczenia do wykonywania określonej pracy stanowi przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PDOF. Pracodawca (płatnik) zasadniczo od wynagrodzenia pracownika ma obowiązek naliczenia i poboru zaliczki na podatek dochodowy. Przy czym w przypadku pracownika młodocianego należy stosować tzw. ulgę dla młodych. W ramach tej ulgi zwolnieniu z PIT podlegają - otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia - przychody:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia,
• z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244),
• z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900),
• z zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732 ze zm.).

Przychody te korzystają ze zwolnienia z PIT do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł.

Jak już wskazano, wynagrodzenie młodocianych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, kwalifikowane jest do przychodów ze stosunku pracy. Wynagrodzenie młodocianego, o którym mowa w ww. § 19 rozporządzenia, w skali roku podatkowego "mieści się" w ww. limicie 85.528 zł. Zatem pracodawca wypłacając młodocianemu takie wynagrodzenie, co do zasady, nie ma obowiązku poboru zaliczki na PIT. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy młodociany złoży pracodawcy wniosek o niestosowanie ulgi dla młodych, na podstawie art. 32 ust. 6 ustawy o PDOF (w praktyce zazwyczaj młodociani nie składają jednak takich wniosków).

• Składki ZUS

Młodociany zatrudniony na umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego podlega ubezpieczeniom w ZUS na ogólnych zasadach dotyczących pracowników. Obowiązkowe są więc dla niego ubezpieczenia społeczne wszystkich ryzyk (tj. emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne dla młodocianego stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o PDOF, osiągany przez niego u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm., dalej: ustawy zdrowotnej).

Pracodawca przy naliczaniu składki zdrowotnej pracownikowi młodocianemu powinien mieć na uwadze art. 83 ust. 2a i 2b ustawy zdrowotnej. Zgodnie z tymi przepisami, w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od przychodu wolnego od podatku dochodowego na podstawie m.in. art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PDOF (tj. w ramach ulgi dla młodych) jest wyższa od kwoty stanowiącej zaliczkę na podatek dochodowy, obliczoną zgodnie z przepisami ustawy o PDOF w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2021 r., którą płatnik obliczyłby, gdyby przychód ubezpieczonego nie był zwolniony od podatku dochodowego na podstawie tego przepisu, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty.

Odnosząc się do zasad obliczania w 2022 r. hipotetycznej zaliczki na podatek Ministerstwo Finansów na swojej stronie internetowej (www.gov.pl) wyjaśniło:

"(...) płatnik, obliczając zaliczkę według stanu prawnego na dzień 31 grudnia 2021 r., uwzględnia skalę podatkową z ubiegłego roku (z 2021 r. - przyp. red.) z progiem dochodów w wysokości 85.528 zł oraz 1/12 kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 43,76 zł. Przy czym kwotę 43,76 zł płatnik odlicza od zaliczki, jeśli w 2022 r. ma prawo do stosowania 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (na podstawie PIT-2). Analogicznie płatnik postępuje z kosztami. Jeśli w 2022 r. płatnik stosuje (na wniosek podatnika) podwyższone koszty albo nie stosuje żadnych kosztów, to obliczając zaliczkę według stanu prawnego na dzień 31 grudnia 2021 r., zachowuje te same zasady (stosuje podwyższone koszty albo nie stosuje żadnych kosztów). (...)"

Takie same zasady należy stosować w 2023 r.

Dodajmy, iż od wynagrodzenia młodocianego wypłacanego zgodnie z § 19 rozporządzenia pracodawca nie nalicza składki na FP (i FS), natomiast jest zobowiązany do naliczenia składki na FGŚP.