Waloryzacja podstawy zasiłku dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego

Wysokość świadczeń chorobowych jest zależna od ustalonej w sposób wskazany przez ustawodawcę podstawy wymiaru danego świadczenia. Ponieważ świadczenie rehabilitacyjne jest należne w zasadzie po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, to jego wysokość jest uzależniona przede wszystkim od ustalonej wcześniej podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Należy przy tym pamiętać, że przyjęta podstawa chorobowego może podlegać stosownej waloryzacji.

Prawo do świadczenia

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Tak brzmi podstawowy warunek, po spełnieniu którego ubezpieczonemu należne jest świadczenie rehabilitacyjne. Jest on zawarty w art. 18 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Przy czym o okolicznościach decydujących o uprawnieniu ubezpieczonego do świadczenia rehabilitacyjnego orzeka:

lekarz orzecznik ZUS lub
komisja lekarska tego organu.

Od orzeczenia lekarza orzecznika:

ubezpieczonemu przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w terminie i na zasadach przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS,
Prezes ZUS może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika w terminie i na zasadach przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Tym samym orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie wniesiono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.

Warto pamiętać, że świadczenie rehabilitacyjne nie jest należne w każdym przypadku. Nie przysługuje ono osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, emerytury lub renty inwalidzkiej należnej z racji służby mundurowej, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

Wysokość świadczenia

Jeśli chodzi o wysokość świadczenia rehabilitacyjnego, to kwestie z tym związane reguluje m.in. art. 19 ustawy zasiłkowej. Świadczenie rehabilitacyjne wynosi:

90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy oraz 75% tej podstawy za pozostały okres,
100% tej podstawy - jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży albo jest ono należne z ubezpieczenia wypadkowego.

Dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego niezbędna jest podstawa wymiaru ustalana wcześniej na potrzeby zasiłku chorobowego. Podstawa ta podlega waloryzacji na zasadach określonych w art. 19 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Prezes ZUS ogłasza w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski, w terminie do ostatniego dnia każdego kwartału kalendarzowego, wskaźnik waloryzacji obowiązujący w następnym kwartale (patrz tabela).

Zasady, według których podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podlega waloryzacji
Jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w:
I kwartale kalendarzowym danego roku	II kwartale kalendarzowym danego roku	III kwartale kalendarzowym danego roku	IV kwartale kalendarzowym danego roku
podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych
w III kwartale w stosunku do I kwartału ubiegłego roku kalendarzowego	w IV kwartale w stosunku do II kwartału ubiegłego roku kalendarzowego	w I kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do III kwartału ubiegłego roku kalendarzowego	w II kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do IV kwartału ubiegłego roku kalendarzowego
Wskaźnik waloryzacji podstawy zasiłku chorobowego przyjętej do obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego
w I kwartale 2023 r.	w II kwartale 2023 r.	w III kwartale 2023 r.	w IV kwartale 2023 r.
103,9%	109,4 %	109,9 %	104,0 %
Mon. Pol. z 2022 r. poz. 1108	Mon. Pol. z 2023 r. poz. 204	Mon. Pol. z 2023 r. poz. 533	Mon. Pol. z 2023 r. poz. 846

Bezwzględnie trzeba pamiętać, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjmowana do obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego jest waloryzowana z urzędu przez płatnika zasiłku, gdy wskaźnik obowiązujący na pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przekracza 100%.

Jeżeli świadczenie rehabilitacyjne zostało przyznane w kilku częściach, a więc na kolejno następujące po sobie okresy, wówczas do celów waloryzacji podstawy istotna jest wartość wskaźnika waloryzacji podstawy zasiłku przyjętej do obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego obowiązującego w pierwszym dniu pierwszej części przyznanego świadczenia (przykład).

Przykład

Pracownikowi po wykorzystanym zasiłku chorobowym ZUS przyznał świadczenie rehabilitacyjne na okres 7 miesięcy od 6 marca 2023 r. Wysokość tego świadczenia pracodawca ustalił od podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, dokonując jej waloryzacji wskaźnikiem 103,9%. Następnie ZUS przyznał temu pracownikowi świadczenie na kolejne 5 miesięcy, począwszy od 2 października 2023 r.

Dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego na dalszy okres pracodawca posiadający uprawnienia płatnika zasiłku, a więc wypłacający świadczenie rehabilitacyjne pracownikowi, nie waloryzował ponownie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wskaźnikiem obowiązującym w IV kwartale 2023 r. wynoszącym 104,0%.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia podlega waloryzacji, gdy wskaźnik waloryzacji obowiązujący w kwartale kalendarzowym, w którym przypada pierwszy dzień okresu przyznanego świadczenia, przewyższa 100%.

Waloryzacja a gwarancja

Jeżeli za podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przyjęto kwotę:

minimalnego wynagrodzenia pracowników pomniejszonego o 13,71%, w związku z tym, że faktyczna podstawa wymiaru zasiłku jest niższa od tej wartości,
100% przeciętnego wynagrodzenia, z uwagi na fakt, że podstawa wymiaru zasiłku przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego przekraczała tę wartość,

waloryzacji podlega faktyczna podstawa wymiaru zasiłku.

Zgodnie bowiem z art. 45 i art. 47 ustawy zasiłkowej dla pracowników, do których mają zastosowanie przepisy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, została przewidziana gwarantowana podstawa wymiaru zasiłku, która z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia.

Warto mieć na uwadze, że w 2023 r. miały miejsce dwie podwyżki minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tym samym najniższa podstawa wymiaru zasiłku uległa także dwukrotnej zmianie. Dla pracownika pełnoetatowego wynosi ona odpowiednio:

od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. - 3.011,52 zł (tj. 3.490 zł - 3.490 zł × 13,71%) i
od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. - 3.106,44 zł (tj. 3.600 zł - 3.600 zł × 13,71%).