Gazeta Podatkowa nr 55 (2243) z dnia 10.07.2025

Prawidłowe ustalenie hipotetycznej zaliczki na pdof dla celów ewentualnego obniżenia składki zdrowotnej

Zatrudniam na podstawie umowy o pracę na 1/4 etatu osobę, która nie ma ukończonych 26 lat. Ze stosunku pracy uzyskuje ona wynagrodzenie w kwocie minimalnej płacy ustalonej dla jej wymiaru czasu pracy. Osoba ta złożyła PIT-2 oraz zaznaczyła, że przysługują jej wyższe koszty uzyskania przychodu (300 zł). Czy przy obliczaniu hipotetycznej zaliczki na pdof według przepisów obowiązujących na dzień 31 grudnia 2021 r. - dla celów ewentualnego obniżenia składki na ubezpieczenie zdrowotne - powinnam jej odliczać koszty uzyskania przychodów i stosować kwotę zmniejszającą podatek, jeśli korzysta ona z tzw. podatkowej ulgi dla młodych?

W przypadku, o którym mowa w pytaniu, obliczając hipotetyczną zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, pracodawca powinien zastosować:

• koszty uzyskania przychodów (tu: w kwocie 300 zł) oraz
• kwotę zmniejszającą podatek, mimo że w rzeczywistości nie odprowadza za tę osobę zaliczki na pdof do urzędu skarbowego.

Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotne finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 ze zm.), jeżeli obliczona przez płatnika składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od kwoty zaliczki na pdof, składkę tę obliczoną za poszczególne miesiące płatnik powinien obniżyć do kwoty tej zaliczki. Z taką sytuacją możemy mieć do czynienia m.in. u pracownika, którego - tak jak w sytuacji opisanej w pytaniu - przychody są stosunkowo niskie. Wówczas składkę zdrowotną obliczoną za dany miesiąc należy obniżyć do wysokości zaliczki na pdof. Do ZUS pracodawca odprowadza wtedy składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości obniżonej do kwoty zaliczki. Natomiast w raporcie ZUS RCA w polu przeznaczonym na podstawę wymiaru składki zdrowotnej powinien wpisać podstawę w kwocie wyliczonej, a składkę zdrowotną - w kwocie obniżonej do wysokości zaliczki na pdof. Trzeba jednak pamiętać, że dla celów ewentualnego obniżenia składki zdrowotnej zaliczkę na pdof wylicza się na innych zasadach niż obowiązujące przy wyliczaniu zaliczki na potrzeby podatkowe. Składka zdrowotna nie powinna bowiem być pomniejszana do kwoty faktycznej zaliczki na pdof za dany miesiąc wyliczonej na potrzeby podatkowe (tej, którą pracodawca przekaże do urzędu skarbowego), tylko do kwoty odpowiadającej kwocie zaliczki na pdof, obliczanej na zasadach obowiązujących na dzień 31 grudnia 2021 r. Wynika to z art. 83 ust. 2b ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Tę samą zasadę należy również stosować w celu obliczenia hipotetycznej zaliczki m.in. u osób, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.), tj. korzystających z tzw. ulgi dla młodych. W przypadku bowiem gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od przychodu wolnego od podatku dochodowego, m.in. na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof, jest wyższa od kwoty zaliczki ustalonej zgodnie z art. 83 ust. 2b ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. ustalonej na dzień 31 grudnia 2021 r.), którą płatnik obliczyłby, gdyby przychód ubezpieczonego nie był zwolniony od podatku dochodowego na podstawie tego przepisu, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty. Taka dyspozycja wynika z art. 83 ust. 2a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Oznacza to, że obliczając należności składkowe dla pracownika korzystającego - tak jak w omawianym przypadku - z podatkowej ulgi dla młodych, pracodawca, mimo iż de facto nie odprowadza za niego zaliczki na pdof do urzędu skarbowego, musi obliczyć zaliczkę na pdof, ale według zasad obowiązujących na dzień 31 grudnia 2021 r., czyli według stawki 17% lub 32% oraz nie tylko z zastosowaniem miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek w wysokości obowiązującej do 31 grudnia 2021 r. (jeśli pracownik złożył pracodawcy PIT-2), tj. 43,76 zł, ale również kosztów uzyskania przychodów w wysokości 250 zł (lub podwyższonych w kwocie 300 zł) - jeżeli pracownik złożył w tej sprawie stosowne oświadczenie). Pracodawca musi obliczyć zaliczkę na pdof w taki sposób (tj. według zasad obowiązujących na dzień 31 grudnia 2021 r.), ale tylko w celu sprawdzenia, czy wyliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega obniżeniu do kwoty hipotetycznej zaliczki na pdof czy nie.

Jeśli w omawianym przypadku pracodawca obliczał hipotetyczną zaliczkę na pdof bez zastosowania kosztów uzyskania przychodu oraz bez stosowania kwoty zmniejszającej podatek (sądząc, że nie musi tego robić ze względu na korzystanie przez pracownika ze zwolnienia podatkowego), powinien dokonać ponownych przeliczeń i - w razie potrzeby - sporządzić korektę dokumentów rozliczeniowych przekazanych do ZUS.