Potrącenia z wynagrodzenia przy zbiegu egzekucji

Pracownik posiadający nieuregulowane zobowiązania musi liczyć się z zajęciem jego wynagrodzenia za pracę. Najczęściej zajęcia tego dokonuje komornik sądowy. W zależności od ilości niespłaconych przez pracownika długów, wynagrodzenie może być zajmowane nawet kilkakrotnie. W przypadku takiego zbiegu zajęć pracodawca musi dopełnić dodatkowych obowiązków informacyjnych, pozwalających na ustalenie właściwego komornika i pierwszeństwa dokonywanych potrąceń.

Kolejność potrąceń zgodnie z Kodeksem

Kodeks pracy, określając zasady dokonywania przez pracodawcę potrąceń z wynagrodzenia za pracę, wskazuje jakie należności i w jakiej kolejności mogą podlegać potrąceniu bez konieczności uzyskania zgody pracownika. Kolejność wyliczenia tych należności nie jest przypadkowa - te, które znajdują się na wyższej pozycji od innych, korzystają z pierwszeństwa potrącenia. W myśl art. 87 K.p. najbardziej uprzywilejowane są należności z tytułu alimentów, a następne w "kolejce" do potrącenia są należności o charakterze niealimentacyjnym. Zarówno w przypadku należności alimentacyjnych, jak i niealimentacyjnych, dla korzystania przez nie z pierwszeństwa potrącenia, muszą być one potwierdzone tytułem wykonawczym, którym na ogół jest sądowy nakaz zapłaty zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Dopiero po takich należnościach potrąceniu podlegają kolejno należności z tytułu nierozliczonych przez pracownika zaliczek pieniężnych i z tytułu kar pieniężnych wymierzonych pracownikowi na podstawie art. 108 K.p.

Pracodawca musi więc pamiętać, że pierwsze do potrącenia są należności alimentacyjne, później niealimentacyjne (o ile został na nie wystawiony tytuł wykonawczy), następnie należności z tytułu udzielonych pracownikowi zaliczek i na końcu wymierzone pracownikowi kary pieniężne. Ponieważ kolejność ta jest obligatoryjna, może się zdarzyć, że należności zajmujące końcowe pozycje nie będą już mogły zostać potrącone, z uwagi na to, że dopuszczalny poziom potrąceń został już osiągnięty przy potrącaniu wcześniejszych należności.

Jedno wynagrodzenie, kilka potrąceń

Pracodawcy często spotykają się z sytuacją, w której do jednego wynagrodzenia za pracę skierowanych jest kilka zajęć komorniczych. W niektórych przypadkach pochodzą one od tego samego komornika, niekiedy zaś zawiadomienia o zajęciu wystawiane są przez różnych komorników. Pracodawca dokonujący już potrąceń na rzecz określonego zajęcia, musi wówczas ustosunkować się do następnych zajęć wpływających od komorników. Ustosunkowanie to nie polega na samodzielnym rozstrzygnięciu przez pracodawcę, który komornik jest właściwy do dalszego prowadzenia egzekucji ani na wstrzymaniu dokonywania potrąceń. Wystąpienie zbiegu egzekucji nie powoduje czasowego anulowania zajęcia wynagrodzenia. Pozostaje ono nadal ważne, dlatego pracodawca musi realizować potrącenia wynikające z zajęcia. Jednocześnie musi jednak przekazać zainteresowanym komornikom informację o zaistniałym zbiegu, stosownie do art. 882 § 1 pkt 3 K.p.c., zgodnie z którym pracodawca ma obowiązek zawiadomić komornika:

czy inne osoby roszczą sobie prawa do zajętego wynagrodzenia,
czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie,
czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.

Należy podkreślić, że przepisy dotyczące egzekucji nie wymagają od pracodawcy rozstrzygnięcia, który komornik, w przypadku zbiegu egzekucji, jest właściwy do dalszego jej prowadzenia. Kodeks postępowania cywilnego zawiera odpowiednie regulacje w tym zakresie stanowiąc, iż w razie zbiegu egzekucji do tych samych rzeczy, wierzytelności lub praw, dalszą egzekucję prowadzi komornik właściwy według przepisów wspomnianego Kodeksu. Jeżeli żaden z komorników nie jest właściwy lub właściwych jest kilku, komornik, który później wszczął egzekucję, niezwłocznie przekazuje sprawę komornikowi, który wszczął ją pierwszy, zawiadamiając o tym wierzyciela. Komornicy rozstrzygają więc między sobą zbieg egzekucji, nie obarczając tym pracodawcy. Potrzebują tylko od niego stosownych informacji.

Ważny rodzaj zajęcia lub kolejność zgłoszenia

W przypadku gdy do tego samego wynagrodzenia za pracę została skierowana kolejna egzekucja niealimentacyjna przez innego komornika sądowego, pracodawca zawiadamia zainteresowanych komorników o tym fakcie, nie zaprzestając przy tym potrąceń i przekazywania należności na poczet:

pierwszego z zajęć - jeżeli zgłoszone zajęcia dotyczą należności niealimentacyjnych,
zajęcia alimentacyjnego - jeżeli wystąpił zbieg zajęć alimentacyjnych i niealimentacyjnych; wówczas pracodawca, zgodnie z zasadą "pierwszeństwa" przekazuje potrącone kwoty w pierwszej kolejności komornikowi, który dokonał zajęcia alimentacyjnego, a dopiero w drugiej temu, który zgłosił zajęcie niealimentacyjne (o ile zajęcie to będzie można jeszcze zrealizować po dokonaniu potrąceń alimentacyjnych).

Pracodawca informuje komornika o tym, że wynagrodzenie jest już zajęte, w ciągu 7 dni od otrzymania pisma o kolejnym zajęciu wynagrodzenia.

Po podjęciu przez komorników decyzji, który z nich będzie właściwy do dalszego, łącznego prowadzenia postępowań egzekucyjnych, pracodawca będzie przekazywał potrącane kwoty temu właściwemu komornikowi.

Należy przypomnieć, że przy dokonywaniu potrąceń z pierwszeństwa korzysta egzekucja komornicza. Potrącenia dobrowolne, a więc realizowane na poczet świadczeń niepotwierdzonych tytułem wykonawczym, na podstawie pisemnej zgody pracownika (np. potrącenie pożyczki z kasy zapomogowo-pożyczkowej czy z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych) mogą być realizowane dopiero po potrąceniach komorniczych i to pod warunkiem, że zostanie zachowana kwota wolna od potrąceń.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Ustawa z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. nr 43, poz. 296 ze zm.)